Tentoonstellingsrecensie: Conventionele ‘Modern Times’ in vernieuwde Philipsvleugel Rijksmuseum

Bron: https://www.rijksmuseum.nl/nl/modern-times

Een kleine week voordat het doek zou vallen, ben ik met mijn fotograferende vriend op de valreep naar Modern Times in het Rijksmuseum geweest.

Modern Times is de tentoonstelling waarmee de gerenoveerde Philipsvleugel op 1 november 2014 haar deuren opende als nieuwe tentoonstellingsvleugel van het Rijksmuseum. 

Bijna twee maanden nadat ik met interesse de gelijknamige editie van Kunstschrift had doorgenomen en elders in een recensie had gelezen dat het “groots en spannend tentoongesteld” was, was ik er klaar voor om een bijpassende belevenis te beleven, en mij te laten onderdompelen in deze veelbelovende fotografietentoonstelling – als fotopapier in de chemische baden van een doka.

Het voorportaal van Modern Times toont in zwart op witte muren een grote tijdlijn van fotografen. Het vormt een leuk visueel overzicht. Onze ogen vallen op namen als Eadweard Muybridge (bekend van de evenzo bekende bewegingsstudies van een galopperend paard), oorlogsfotograaf Robert Capa, Jan Banning, en George Hendrik Breitner, waarvan 7 schilderijen in de vaste opstelling van het Rijksmuseum te zien zijn.

Als we vervolgens vanuit dit voorportaal de eerste tentoonstellingsruimte betreden, wordt het mij pas echt duidelijk dat we hier een blik gaan werpen op de ruim 400 foto’s die het Rijksmuseum uit haar Schatkamer der Fotografie voor ons heeft geselecteerd. 

"Met ruim 400 foto’s laat de tentoonstelling de grote ontwikkelingen zien die de fotografie in de 20ste eeuw doormaakte: de opkomst van de journalistieke fotografie, amateurfotografie, kleurenfotografie, mode- en reclamefotografie en fotografie als kunst. Modern Times toont een breed overzicht: van zuiver documentair tot autonoom kunstzinnig. En van Eadweard Muybridge tot Viviane Sassen." Zo staat op de website van het Rijksmuseum.

"Modern Times is als presentatie opvallend conventioneel"

Jacques Henri Lartigue, Zissou opstijgend met zijn zelfgebouwde zweefvliegtuig, 1910. Collectie Rijksmuseum.

Bron: https://www.rijksmuseum.nl/nl/modern-times

Rijen van foto's tegen achtergronden van witte muren, een aantal vitrines met opengeslagen fotoboeken en -albums, tentoonstellingsteksten op muren en bordjes met objectteksten. Modern Times is als presentatie opvallend conventioneel. Hierdoor is de tentoonstelling niet veel meer dan rijen honderden foto's. Er zijn geen interactieve beeldschermen en multimediale overdrachtsvormen. Ik mis prikkelende, sfeervolle en 'engagerende' elementen in de presentatie. 

Desalniettemin zijn de tentoongestelde foto's (in meerdere of mindere mate) interessant en/of mooi, en soms ook inspirerend. De bezoeker krijgt in Modern Times een redelijke tot goede indruk van de fotografie in de 20ste eeuw, afhankelijk van de hoeveelheid gelezen tentoonstellings- en objectteksten. 

"Af en toe ontbreekt het [...] aan oog voor detail"

Helen Levitt, Hurkend meisje of 'Spider Girl', 1980. 

Collectie Rijksmuseum. 

Bron: http://static.jan-magazine.nl/thumbnails/genjPhotoPicture/detail/89/16/00/

hurkend-meisje-helen-levitt-chromogene-druk-new-york-city-1980-1689.jpg 

Af en toe ontbreekt het de tentoonstellingsmakers wel aan oog voor detail. Zo is in de objecttekst bij Hurkend meisje of 'Spider Girl van Helen Levitt te lezen dat het meisje mogelijk aan het plassen is. 

Zou de auteur van deze tekst beter naar de foto hebben gekeken dan zou deze het toch wel met ons eens moeten zijn geweest dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat het meisje aan het plassen was. Afgezien van de onhandige houding lijkt het ons vreemd dat zij haar onderkleding (geen onbelangrijk detail!) zou willen bevuilen. 

Nee, waarschijnlijk had ze gewoon wat laten vallen - haar sleutels of een haarelastiekje bijvoorbeeld.

"Modern Times toont een breed overzicht...

...van zuiver documentair tot autonoom kunstzinnig"

Frank van der Salm, Tour, 2002. Collectie Rijksmuseum.

Bron: https://www.rijksmuseum.nl/nl/rijkscollege-modern-times

De constatering en belofte van een recensent van een grootse en spannende beleving heb ik in Modern Times niet ervaren. Daartoe hebben we ons later die dag met gele 3D-brillen in Midden-aarde gewaand. 

Voor wie de tentoonstelling wil én nog kan gaan zien: Modern Times is nog maar even in het Rijksmuseum te zien, namelijk tot en met 11 januari 2015. 

Een heel geschikt alternatief voor degenen die de tentoonstelling niet (meer kunnen) bezoeken (maar ook zeker een aanvulling op een bezoek is), is de catalogus die bij de tentoonstelling is verschenen onder de titel Modern Times. Photography in the 20th Century. Deze is verkrijgbaar in pocketeditie en hardcover bij de Rijksshop en de webwinkel van het Rijksmuseum.